Hristos a-nviat!

Znów po olbrzymiej przerwie następuje reaktywacja, ostatnie parę tygodni byłam potężnie skupiona na pracy i nie bardzo był czas na odkrywanie, zwiedzanie i pisanie.

Teraz jednak napisać trzeba, a to dlatego, że tydzień temu była prawosławna Wielkanoc. O ile Rumuni Boże Narodzenie z pewnych względów obchodzą 25 grudnia, tak jak katolicy, o tyle Wielkanoc świętują zgodnie z kalendarzem prawosławnym. W tym roku wypadła ona bardzo późno, bo dopiero pierwszego maja.

W zeszłym roku na Wielkanoc mieliśmy bardzo dużo wolnego, jako, że pracowaliśmy z dziećmi w szkole, więc jeśli szkoła miała wolne, my też. Wykorzystałam ten czas na podróż do Macedonii i nie miałam okazji zobaczyć, jak wygląda Wielkanoc w Rumunii. Toteż w tym roku postanowiłam się temu przynajmniej trochę przyjrzeć.

Temat będzie opisany w dość wybrakowany sposób, dlatego, że udało mi się wziąć udział tylko w niektórych uroczystościach. Ale postaram się opisać pokrótce wszystko, czego się dowiedziałam.

Jeśli zapytacie przypadkowego Rumuna o to, co się w Rumunii robi na Wielkanoc to powiedzą Wam, że się BARDZO DUŻO JE. Czyli trochę jak u nas. Rodzina się zjeżdża, jest familijnie, stoły się uginają.

To akurat w restauracji, ale zakładam, że podobnie może być w wielu rumuńskich domach.

Ale o jedzeniu szerzej będzie za chwilę. Z uroczystości kościelnych, czy właściwie ccerkiewnych udało mi się pójść tylko w sobotę w nocy. Wiem, że w piątek jest swego rodzaju rytuał przejścia pod stołem, widziałam to w zeszłym roku w Bułgarii i wiem, że ma związek z oczyszczeniem z grzechów, ale szczegółów nie udało mi się dowiedzieć. Sobota natomiast to noc Zmartwychwstania. Modlitwy zaczynają się późnym wieczorem i mają swoją kulminację o północy. Odśpiewana zostaje wtedy uroczysta pieśń, jest procesja, kilkakrotnie powtarzane są słowa "Hristos a-nviat! Adevarat a-nviat!", co oznacza "Chrystus zmartwychwstał, prawdziwie zmartwychwstał!" a wierni "biorą światło". Ogień przywożony jest z Jerozolimy i zapalane są od niego duże świece trzymane potem przez kapłanów. Wszyscy wierni zgromadzeni o północy przekazują sobie ten ogień dalej, tak, aby każdy trzymał zapaloną świecę, czy też mały zniczyk.

Nasze świeczki następnego dnia rano.

Musicie uwierzyć na słowo w to, co piszę, bo nie chciałam robić zdjęć w cerkwi, uznałam, że nie. Cerkiew i nawet ulica naokoło była pełna ludzi, ale wrótce po północy ogromna większość rozeszła się do domów, zabierając ze sobą światło. Modlitwy i śpiewy trwają jednakże do rana, ludzie przynoszą na karteczkach intencje za żywych i zmarłych i przekazują je kapłanowi, drzwi ikonostasu są otwarte (i pozostają otwarte zdaje się do poniedziałku tydzień, po Wielkiejnocy, czyli do jutra). Przynosi się również do błogosławieństwa jedzenie.

Słowa "Hristos a-nviat, adevarat a-nviat" pozostają obecne w całym okresie powielkanocnym i używane są jako pozdrowienie, właściwie zamiast "dzień dobry". Również bitwy na pisanki zaczynają się od takiego właśnie sformułowania.

No, dobrze, to niech będzie o tym jedzeniu. W Rumunii również maluje się jajka. Tradycyjnie powinny one być czerwone, ale obecnie różnorodność ich kolorów jest jak najbardziej powszechna.

 

Jaja sobie robimy!

Zaraz po powrocie z cerkwi w Noc Zmartwychstania zaczyna się uczta. Należy koniecznie stuknąć się pisankami. Jedna osoba trzyma jajo, druga uderza je od góry. Uderzająca mówi "Chrystus zmartwychwstał", uderzana odpowiada "Prawdziwie zmartwychwstał" i bang! Czyni się to oczywiście wielokrotnie, z każdą osobą i przy każdym jedzeniu jajek.

Oprócz jajek tradycyjnie na Wielkanoc przyrządzana jest baranina lub jagnięcina, co wywodzi się z tradycji Żydowskich. W wielu domach jednak zastępowana jest ona innym mięsem, głównie drobiowym, z tego prostego względu, że baraninę nie wszyscy lubią.
Jedną z form przygotowania mięsa jest drob. Coś na kształt naszego pasztetu, ale mniej zmielony, są w nim duże kawałki mięsa i, na ogół, ogromna ilość zieleniny. Przepyszna sprawa!

Jajko i kawałek drobu

Jeśli chodzi o słodkości, już kilka tygodni przed świętami można oczywiście kupić czekoladowe jajka, czekoladowe zające i baranki. Ale nie brakuje też domowych słodyczy. Oprócz drożdżowego cozonaca, który pojawia się chyba na stole z okazji każdych możliwych świąt, typowym ciastem na Wielkanoc jest pasca. Może być z czekoladą, albo z białym serem. W niektórych regionach robi się też mieszaną i taka mieszana serowo-czekoladowa pasca nazywana jest pasca poloneza. Dopiero parę dni temu dowiedziałam się, że faktycznie gdzieniegdzie w Polsce robi się tego typu ciasto. Czyli, zdaje się, nazwa jest adekwatna.

Pasca czekoladowa i pasca poloneza.

Zarówno niedziela, jak i Poniedziałek Wielkanocny są bardzo ważnymi świętami w kraju, niemal wszystkie sklepy są zamknięte, a ludzie spędzają czas z rodziną lub jadą za miasto. Bukareszt pustoszeje. W tym roku opustoszał wręcz niejako podwójnie, jako, że 1 maja to również święto pracy i otwarcie sezonu nad morzem. Pamiętacie, w zeszłym roku pisałam o Vama Veche? To właśnie ten weekend. Ze względu na zbieg dat wyszło dość kuriozalnie i Rumuni mają o jeden wolny, przedłużony, szczególny weekend mniej w tym roku. Ale i tak odbyło się świętowanie obu okazji.

Cieszę się ogromnie, że udało mi się ugryźć choć kawałek świąt Wielkanocnych tutaj. Być może jeszcze kiedyś będę miała okazję doświadczyć ich pełniej...